“Basit usul”, ticaret veya zanaatla uğraşan küçük ölçekli işletmelerin, gelirlerinin basitleştirilmiş usulle tespit edilmesini sağlayan bir vergi sistemi anlamına gelir. Basit usul vergilendirme, defter belgeleri ve muhasebe yükünü hafifleterek “gerçek usul”e kıyasla daha sade bir şekilde vergi yükümlülüklerini yerine getirme imkânı sunar.
Basit usul vergi mükellefi, bu yöntemi seçen ve ilgili şartları taşıyan esnaf veya küçük işletme sahibidir. Bu yöntemde vergilendirme, ayrıntılı gider-gelir hesapları üzerinden değil, belirli limitler ve kategori esasları çerçevesinde yapılır. Kimleri kapsadığını, 2025’e ait gelir, kira ve had sınırlarını öğrenmek için yazının devamına göz atabilirsiniz.
Basit ve gerçek usul kapsamında gelir vergisine tabi olan kişiler, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 46 ila 48. maddelerinde yer alan koşulları sağladıklarında ticari, zirai ya da mesleki kazançlarını daha avantajlı şekilde vergilendirebilir. Basit usulden yararlanan mükellefler; işini kendi adına ve bizzat yürüten, belirlenen yıllık gelir ve kira sınırlarını aşmayan küçük veya orta ölçekli işletme sahipleridir.
Bu sistem, özellikle küçük esnafın vergi yükünü azaltmak amacıyla geliştirilmiştir. Buna göre vergilendirilen işletmelerin detaylı defter tutma yükümlülüğü yoktur. Gelir ve giderlerin tek tek kaydedilmesi yerine, elde edilen kazançtan belirli bir oran üzerinden vergi hesaplanır. Böylece hem muhasebe süreçleri sadeleşir hem de vergi ödeme süreci kolaylaşır.
Basit Usul Vergi Muafiyeti / Basit Usul KDV Muafiyeti
1 Ocak 2021’den itibaren, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin ticari kazançları Gelir Vergisi’nden istisna tutulmuştur (GVK 20/A). Yani, ticari kazanç üzerinden gelir vergisi ödenmez.
KDV muafiyeti de vardır: bu mükellefler, teslim ve hizmetlerinde KDV yükümlülüğü taşımazlar. Yani KDV’li fatura düzenleme, KDV beyannamesi verme zorunluluğu yoktur.
Basit Usul Vergi Ne Kadar Ödenir? / Basit Usul Beyanname Verir Mi?
Ticari faaliyet kazançları istisna kapsamına dahil edildiğinden, ticari kazanç için gelir vergisi tarh edilmez. Aynı zamanda ticari kazançları için yıllık gelir vergisi beyannamesi vermezler.
Ancak, başka gelir kaynakları varsa (Örneğin kira geliri, menkul sermaye kazancı vb.), bunlar için beyanname verilebilir. Ayrıca, bazı istisna dışı kazançlar varsa (Faiz, kira gibi), ayrı bildirilir.
Basit Usul ve Gerçek Usul Farkı
| Kriter | Basit Usul | Gerçek Usul |
| Defter Tutma | Detaylı defterler yok, sade kayıt sistemi | Detaylı defter, bilanço, işletme defteri, stok takibi zorunlu |
| KDV | KDV istisnası, beyanname yok | KDV mükellefi, beyanname ve ödeme zorunluluğu |
| Vergi | Ticari kazanç istisna | Gelir-Gider esasına göre vergi hesaplanır |
| Geçici Vergi | Yok | 3 aylık dönemler için geçici vergi ödemesi |
| Belge Düzenleme | Sadelik, sınırlar var | Her gelir/gider belgelenmeli, karmaşık kontrol |
Gerçek usul hakkında kapsamlı bilgiye “Gerçek Usul Katma Değer Vergisi Nedir? Gerçek Usul Basit Usul Farkı Neler?” adlı yazıdan ulaşabilirsiniz.
Basit Usul Şartları 2025
GVK m. 48 uyarınca 2025’te yararlanabilmek için iki ana tür şart vardır: Genel ve özel şartlar. Bu şartlara uymayanlar gerçek usul vergi mükellefi olmak durumundadır.
Genel şartlar şunlardır:
- Ticari, mesleki ya da zirai faaliyetlerin gerçek usulde vergilendirilmeye tabi olmaması gerekir.
- İşin sahibi “fiilen” işin başında olmalıdır; yardımcı işçi veya çırak çalıştırılması genel şartı bozmaz.
- İş yeri kira bedeli (Veya emsal kira, iş yeri sahibine aitse) sınırı: Büyük ve küçük şehire göre değişen tutarları aşmamalıdır.
Özel şartlar ise şöyledir:
- Mal alım-satımı yapanlar için: Yıllık alış ve satış tutarı belirlenen limitleri aşmamalı.
- Hem mal satış hem hizmet işi yapanlarda, toplam (Satış + iş hasılatı) sınırı geçmemeli.
Bu şartlar bir yıl içinde ihlal edilirse, ertesi takvim yılı başından itibaren mükellef, gerçek usulde vergilendirilmeye başlar.
‼️9 Eylül 2025 tarihli 10380 sayılı karar ile bazı mükelleflerin, nüfus durumu ve il merkezi şartına bağlı olarak 1 Ocak 2026’dan itibaren gerçek usule geçmeleri düzenlemesi yapılmıştır.
‼️Konunun tüm ayrıntılarını “Basit Usul Kalkıyor mu? 2025’te Alınan Karar ve 2026’da Neler Bekliyor?” adlı içeriğe tıklayarak görebilirsiniz.
Kimler Basit Usul Olabilir?
- Küçük esnaf ve zanaatkârlar (örneğin marangoz, elektrikçi, dövmeci, tamirci) şartları sağlamaları hâlinde olabilirler.
- Küçük çay ocağı, kıraathane gibi düşük sermayeli işletmeler şartları aştığında dikkatli olmalıdır.
- Bilgisayar tamiri gibi hizmet işi genellikle daha elverişlidir (Örneğin, malı kendi alıp satmıyorsa).
- Kira geliri olanlar için, işletme kazancı ayrı değerlendirilir; kira geliri için ayrıca beyanname gerekebilir.
Kimler Basit Usul Olamaz?
- Serbest meslek erbabı (Örneğin avukat, doktor, mali müşavir) çoğu durumda bu kapsama girmez (Gelirleri genellikle gerçek usule tabi olur).
- Büyük ölçekli ticaret yapan işletmeler, limitleri aşan alım-satım işleri, büyük sermaye yatırımları bulunan iş makineleri işletmeleri genelde dahil değildir.
- Özel karar neticesinde, 2026’dan itibaren taksi ve dolmuş işletmeleri, büyükşehir sınırlarında bazı kriterlere bağlı olarak basit usul dışına çıkarılacaktır.
Basit Usul Meslek Grupları Nelerdir?
Kimlerin yararlanabileceği her yıl Cumhurbaşkanlığı kararıyla belirlenir. Bu kararlarda, meslek grupları ve sektörler değerlendirilirken işletmenin bulunduğu bölge, faaliyetin niteliği ve ölçeği gibi unsurlar dikkate alınır.
Genellikle bakkal, manav, berber, terzi gibi küçük esnaf ve sanatkârlar ile tamirci, kuaför, temizlik hizmeti sunan işletmeler ve belirli koşulları sağlayan perakende veya toptan satıcılar dahil olabilir.
Ancak bazı faaliyet alanları, kapsam dışı bırakılarak doğrudan gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınır. Yani bu işleri yapan kişiler, basit usulün sağladığı avantajlardan yararlanamaz. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Mal üretimi yapan imalat işletmeleri (30 binden fazla nüfuslu ilçeler ve büyükşehirlerde 2026’da geçerli değil)
- Büyükşehirlerde veya internet üzerinden mal alım-satımı yapanlar (İlçe düzeyinde istisnalar olabilir- Yeni düzenleme ile geçerli olmayacak)
- İnşaat sektöründe faaliyet gösterenler (30 binden fazla nüfuslu ilçeler ve büyükşehirlerde 2026’da geçerli değil)
- Motorlu araç bakım ve onarım işleri (30 binden fazla nüfuslu ilçeler ve büyükşehirlerde 2026’da geçerli değil)
- Lokanta, kafe, restoran gibi yiyecek-içecek hizmeti veren işletmeler ((30 binden fazla nüfuslu ilçeler ve büyükşehirlerde 2026’da geçerli değil)
- Otel, pansiyon gibi konaklama ve eğlence yeri işletmeciliği (30 binden fazla nüfuslu ilçeler ve büyükşehirlerde 2026’da geçerli değil)
- Tarım ürünlerini tüketici dışındaki kişilere satan üreticiler
- Canlı hayvan ticareti yapanlar
- Televizyon, beyaz eşya, müzik seti, elektronik cihaz gibi dayanıklı tüketim mallarının üretim veya satışını yapan işletmeler
Kısacası, küçük ölçekli ve doğrudan hizmet sunan işletmeler bu avantajdan faydalanabilirken; üretim, teknoloji veya geniş ölçekli ticaret faaliyetleri yürütenler gerçek usule tabidir. Basit usul NACE kodlarını bu linke tıklayarak görebilirsiniz.
2025 Yılı Basit Usul Hadleri
Sınırlar deyince aslında basit tipte vergilendirmede yıllık alış satış tutarına ek olarak satış, iş hasılatı, kira ve fatura limitlerine bakılıyor. Bu nedenle ayrı açıklamak daha sağlıklı olabilir.
İlk önce alış satış tutarlarına bakalım:
Basit usulde vergilendirilen işletmeler, belirlenen yıllık ciro ve alım tutarlarını aştıklarında gerçek usule geçmek zorundadır. 2025 için bu sınırlar, faaliyet türüne göre aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
- Mal alım satımı yapan işletmelerde:
Yıl boyunca yapılan mal alımları en fazla 990.000 TL,
Satış tutarları ise en fazla 1.580.000 TL olabilir.
- Hizmet sektöründe faaliyet gösterenlerde:
Mal alım satımı yapmayan, yalnızca hizmet sunan işletmelerin yıllık gayrisafi iş hasılatı 480.000 TL’yi geçmemelidir.
- Hem alım-satım hem de hizmet işi yapanlarda:
Bu durumda, yıllık satış tutarı ile hizmet gelirinin toplamı 990.000 TL sınırını aşmamalıdır.
2025 Basit Usul Kira Hadleri
İşletmenin bulunduğu yerin mülkiyeti, değerlendirmede önemli bir kriterdir. Eğer iş yeri mükellefin kendisine aitse emsal kira bedeli, kiralık ise yıllık kira tutarı esas alınır.
2025 basit usul kira sınırı şu şekildedir:
- Büyükşehir belediyesi sınırları içinde bulunan işletmeler için üst limit 79.000 TL,
- Büyükşehir belediyesi dışındaki yerlerde faaliyet gösteren işletmeler için ise üst limit 48.000 TL olarak uygulanacaktır.
Bu tutarların aşılması durumunda, mükellefler yararlanma hakkını kaybederek gerçek usule geçmek zorunda kalır. Gerçek usule geçmeyle ilgili adımları “Basit Usulden Gerçek Usule Geçişte Bunlara Dikkat!” başlıklı yazıda görebilirsiniz.
2025 Basit Usul Fatura Limiti
Basit tipte vergilendirilen mükelleflere ayrı bir sınır belirlenmemiştir ve tüm mükelleflere belirlenen tutar geçerlidir. 2025 için fatura düzenleme sınırı KDV dahil 9.900 TL olarak belirlenmiştir. Yani aynı kişiye günlük satış toplamı bu tutarı aşarsa, fatura kesmek zorunludur (Detaylarına “Fatura Kesme Sınırı Kaç TL?” adlı yazıdan bakabilirsiniz).
Basit Usul Vergi Levhası Nasıl Çıkarılır?
2025 itibarıyla vergi levhası çıkarmaları zorunlu değildir. GVK’de yapılan düzenlemeyle birlikte 1 Ocak 2021’den itibaren yürürlüktedir.
Yani ticari kazancı gelir vergisinden istisna tutulduğu için artık klasik anlamda bir “vergi levhası” düzenlemez. Ancak basit usul vergi mükellefiyeti açtırmak isteyen bir kişi şu adımları uygulayabilir:
- Mükellefiyet başvurusu artık tamamen dijital ortamda, Dijital Vergi Dairesi üzerinden kolayca yapılabilir.
- e-Devlet bilgilerinizle sisteme giriş yaptıktan sonra, menüden “Bildirimlerim → Yeni Bildirim Oluştur” adımlarını izleyin. Açılan ekranda “İşe Başlama Bildirimi” seçeneğini seçip “İşlem Başlat” butonuna tıklayın. Karşınıza çıkan vergilendirme türlerinden “Basit Usul” seçeneğini işaretleyerek başvuru sürecini başlatabilirsiniz.
- Sistem sizi beş adımlı bir forma yönlendirecektir. Bu adımlarda aşağıdaki bilgileri eksiksiz girmeniz gerekir:
- İşe başlama tarihi
- İş yerinin açık adresi
- Faaliyet gösterdiğiniz meslek veya iş kolu
- İşçi çalıştırıp çalıştırmadığınız bilgisi
- Muhtasar beyanname verme döneminin (Aylık ya da üç aylık) seçimi
- İş yerinin mülk ya da kiralık olduğuna dair bilgi
- Mülk sahibinin T.C. kimlik numarası
- Kiralıksa, kira bedeli ve ödeme detayları (Kira sözleşmesini ilgili alana yükleyebilirsiniz)
Tüm bilgileri girdikten sonra formu dikkatle gözden geçirip onayladığınızda, işe başlama bildiriminiz dijital olarak tamamlanmış olur.
Basit Usul Fatura Nasıl Kesilir? / Fatura / e-Arşiv / Fatura Kestirme Kuralları
Fatura düzenleme yükümlülüğü vardır; 9.900 TL sınırı aşan satışlarda mutlaka fatura kesilmelidir. Ancak KDV’li fatura yerine vergisiz fatura düzenler (KDV gösterilmez). Peki e-arşiv fatura kesebilir mi? e-Arşiv fatura düzenleme yükümlülüğü yoktur; çünkü KDV mükellefi sayılmaz.
Ancak, 573 sıra numaralı VUK Genel Tebliği ile 01.01.2025’ten itibaren KDV dâhil 3.000 TL üzeri satışlarda tüm vergi mükellefleri kağıt fatura yerine e-arşiv fatura düzenlemek zorundadır.
Fatura düzenlenirken mükellef ünvanı, adres, tarih, mal/hizmet tanımı, tutarı açıkça yazılır; KDV alanı boş bırakılır. Belge numarası ve seri numarası eklenir.
Basit Usul Vergi Levhası / POS / Kredi / Defter Tutma
Ticari kazançları istisna olduğundan, vergi levhası düzenleme zorunluluğu kaldırılmıştır. Bu durum kredi başvurularında dezavantaj yaratabilir; bankalar gelir göstergesi olarak vergi levhası ister.
Mevzuatta doğrudan POS cihazı zorunluluğu yoktur. Ancak ticari iş yaparken kartlı ödeme almak istenirse POS cihazı kullanılabilir.
Bazı sektörlerde ödeme sistemleri altyapı şartları olabilir; ama genel basit usul düzenlemesinde zorunlu değildir.
Yasal açıdan defter tutma zorunluluğundan muaf tutulur (Detaylı defterler, bilanço, işletme defteri, envanter gibi).
Ancak basit kayıt sistemi (Alım, satım kayıtları, belgelerin saklanması) zorunludur. Defter Beyan Sistemi üzerinden yapabilirler.
İşçi Çalıştırma / Sigortalı Personel / İşçi Sınırı
Yardımcı işçi veya çırak çalıştırabilir; bu durum genel şartları bozmaz. Yasada belirli bir işçi sınırı açıkça konmamıştır; esas sınır, iş hacmi, hasılat, kira bedeli gibi kriterlerle belirlenir.
Peki basit usul mükellef sigortalı çalışabilir mi? Çalışan personel SGK kaydı yapılabilir, işçilik maliyeti göz önünde bulundurulmalıdır.
Örnek Faaliyetler: Marangoz, Dövmeci, Elektrikçi, Çay Ocağı, Bilgisayar Tamiri, Kıraathane, Mobilya, Servis / Nakliyat
| İş / Faaliyet | Basit Usul Uygunluğu Notu |
| Marangoz | Genellikle küçük atölye düzeyinde şartları aşmazsa basit usul uygulanabilir. |
| Elektrikçi | Hizmet ağırlıklıysa uygundur; mal alım-satımı sınırlı kalmalıdır. |
| Dövmeci | Küçük ölçekli hizmet işi olduğu için şartlar uygunsa basit usule girebilir. |
| Çay Ocağı | Küçük ölçekte kurulursa basit usule uyabilir; kira, hasılat limitlerine dikkat. |
| Bilgisayar Tamiri | Hizmet işi olarak kolay uyum gösterebilir; parçaları satış sayılmazsa. |
| Kıraathane | Hizmet + ikram (örneğin çay, kahve) içerdiğinden toplam ciro kontrol edilmeli. |
| Mobilya İmalatı | Üretim içeriyorsa maliyet ve alım sınırları zorlayıcı olabilir; küçük ölçek olması gerekir. |
| Servis Taşımacılığı / Şehirlerarası Nakliyat | Genelde büyük ölçekli işler olduğundan basit usul kapsamına girmesi zordur. |
| İş Makinası İşletmeciliği | Sermaye yoğun işi nedeniyle basit usul kapsamına girmesi nadir olur. |
Basit Usul İş Yeri Açma Maliyeti
Basit usule tabi işletme açmanın maliyeti esasen bir iş yerinin normal açılış maliyetlerine benzer. ruhsat, vergi dairesi kaydı, oda kaydı, kira, dekorasyon, araç-gereç temini vs. gibi kalemlerde avantaj sağlanabilir. Muhasebe ve kayıt yükü de daha hafiftir, danışmanlık maliyeti düşebilir.
Bu konular da ilginizi çekebilir 👇
Defter Tutma Hadleri 2025, Bilanço Esasına Göre Defter Tutma
Esnaf ve Sanatkarlar Odası Kayıt Nasıl Yapılır?
E-Dönüştür ile Tanışın!
