İster serbest meslek erbabı, ister şirket olsun, işe yeni başlama süreçlerinde vergi mevzuatları ve mükellefiyet açtırma işlemleri hakkında bilgi sahibi olmadan ilerlemek zordur. Serbest meslek erbaplarının bilmesi gereken her şeyi anlattığımız yazıyı okuyarak mesleğe nereden başlayabileceğinizi görebilirsiniz.
Serbest Meslek Erbabı Nedir?
Serbest meslek erbapları, kendi nam ve hesabına çalışan, işverene bağlı olmaksızın mesleki bilgi ve becerisiyle hizmet sunan kişilerdir. Genellikle fiziksel veya entelektüel emek gerektiren işler icra etmelerinin yanı sıra, belirli kuruma maaşlı çalışan olarak değil, bağımsız şekilde çalışırlar. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa (GVK) göre de, serbest meslek kazancı elde eden kişiler serbest meslek makbuzu keserek gelirlerini beyan ederler.
Serbest Meslek Erbabı Kimlerdir?
Kısacası avukat, doktor, mühendis, noterler, mimar, yazılımcı, grafik tasarımcı, sanatçılar (ressam, müzisyen, heykeltıraş vb.), danışman, eğitmen/koç serbest meslek çalışanı sayılır. Serbest meslek erbaplarını GVK 66. maddeye istinaden tam tanımlayacak olursak; serbest meslek faaliyetini sürekli icra eden kişiler bu sıfatı taşır. İlgili kişilerin mesleklerinin yanı sıra başka bir işle uğraşmaları, onların serbest meslek çalışanı olma niteliğini değiştirmez. Bu kapsamda aşağıda belirtilen kişiler serbest meslek mensubu sayılır:
- Gümrük komisyoncuları, her türlü borsa ajanları ve acenteleri, noterler ile noterlik görevini yürütmekle yükümlü olanlar
- Doğrudan sayılmasa da, serbest meslek sahiplerini bir araya getirerek örgüt kuran, onlara sermaye sağlayan veya farklı yollarla serbest meslek kazançlarından pay alanlar
- Serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif, adi şirket ortakları ile adi komandit şirketlerin komandite ortakları
- Avukatlar, müşavirler, kurumlar ve tüccarların ticari ve mesleki işlerini takip edenler ile konser veren müzisyenler,
- Vergi Usul Kanunu’nun 155. maddesinde belirtilen koşullardan en az ikisini sağlayan ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci ile rehberler (Ancak, bu koşulları taşımayanlar veya köylerde veya nüfusu 5.000’i aşmayan belediye sınırları içinde faaliyet gösterenler, gelir vergisinden muaftır)
- 5510 sayılı kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılan hekimler ile uzmanlık eğitimi almış tıp doktorları
Serbest Meslek Erbaplarının Hak ve Ödevleri Nelerdir?
GVK’ya göre vergilendirilen serbest meslek erbaplarının yasaya göre hakları aşağıdaki gibidir:
- Vergi ziyaı cezasına maruz kalmadan, eksik veya yanlış beyan edilen vergilerin düzeltilmesini sağlayan pişmanlıkla beyan hakkına sahiptir.
- Vergi hatalarını fark eden mükellefler, vergi dairesine başvurarak düzeltme talep edebilir.
- Vergi cezalarına itiraz etmeyen ve erken ödeme yapan mükellefler için indirim imkânı bulunur.
- Vergi dairelerinin kararlarına itiraz etme hakkına sahiptir.
- Vergi incelemeleri sonucunda doğan cezalarda vergi idaresi ile anlaşabilir.
- Belirli vergi konularında resmi görüş almak için Gelir İdaresi Başkanlığı’na başvurarak özelge talep edebilir.
- Vergi işlemleriyle ilgili yargı yoluna başvurabilir.
- Belirli şartları sağlayan mükellefler, ödemeleri gereken vergiden indirim elde edebilir.
- Vergi mahkemesine gitmeden, belirli durumlarda ihtilaf çözümüne gidilebilir.
- Vergi borçları, belirli koşullarda ertelenebilir veya taksitlendirilebilir.
- Fazla veya yanlış ödenen vergiler, başka borçlara mahsup edilebilir veya iade alınabilir.
- Vergi borcu nedeniyle düzenlenen ödeme emirlerine karşı itiraz hakkı vardır.
Serbest Meslek Erbabı Neleri Yapmakla Yükümlüdür?
Serbest meslek erbaplarının yerine getirmesi gereken bazı temel yükümlülükler aşağıdaki tablodan görebilirsiniz:
| Yükümlülükler | Açıklama |
| Vergi bildirimlerini zamanında yapmak | Herhangi bir sınır gözetilmeksizin, yıllık gelir vergisi, geçici vergi, katma değer vergisi ile muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin elektronik ortamda beyan edilmesi zorunludur |
| Hizmetlerine karşılık e-SMM düzenleyip muhafaza etmek | e-Serbest meslek makbuzu ve gider pusulasının verilmemesi veya alınmaması, bu belgelerde gerçek tutardan farklı rakamlara yer verilmesi ve elektronik düzenlenmemesi halinde Vergi Usul Kanunu gereğince cezai hükümler uygulanır |
| Serbest meslek kazancı defteri tutma zorunluluğuna uymak | Defter Beyan Sistemi-DBS üzerinden elektronik şekilde tutmak |
| Vergi beyannamelerini süresi içinde vermek | |
| Ödemeleri mevzuata uygun şekilde gerçekleştirmek | |
| Vergi levhası alma ve bulundurma zorunluluğu | Her yıl en geç mayısın son gününe kadar, vergi tarhına esas kazanç tutarlarını ve bunlara karşılık gelen vergi miktarlarını gösteren vergi levhasının alınması zorunludur. Yıl içinde yeni faaliyete başlayan serbest meslek mensupları ise, mükellefiyetlerinin tesis edildiği tarihten itibaren en geç 1 ay içinde vergi levhalarını edinmelidir |
Serbest Meslek Erbabı Nasıl Olunur?
Serbest meslek mensubu olarak çalışmak isteyen kişiler Dijital Vergi Dairesi’ne veya doğrudan vergi dairesine başvurarak mükellefiyetlerini faaliyete geçtikten en geç 10 gün içerisinde açtırmalılar. Aynı şekilde iş adresi değişikliği, faaliyet değişikliği gibi durumlar 1 ay içinde bildirilmelidir.
Serbest Meslek Erbabının Tutması Gereken Defterler Hangileridir?
Serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler defterlerini DBS (Defter Beyan Sistemi) üzerinden tutmalıdır. DBS kayıtların elektronik ortamda tutulmasını sağlayan, defter tutma zorunluluğu olanların bu kayıtlar üzerinden defterlerini oluşturmasına, saklamasına ve gerektiğinde ibraz etmesine imkân tanıyan bir sistemdir. Ayrıca, vergi beyannameleri, bildirimler ve dilekçeler, bu platformdan iletilebilir. Defter Beyan Sistemi’ne, işe başlama bildiriminin verildiği tarihten itibaren en geç 7 iş günü içinde, saat 23.59’a kadar başvuru yapılması zorunludur.
Serbest Meslek Erbabı e-Defter Olur mu?
Serbest meslek erbapları e-defter yerine Defter Beyan Sisteminden defter tutar.
Serbest Meslek Erbabı Yazar Kasa Kullanabilir mi?
Perakende ticaretle uğraşan birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile fatura düzenleme zorunluluğu bulunmayanlar satış ve hizmetlerini belgelendirmek için Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz (YN ÖKC) kullanmakla yükümlüdür. Bu durum serbest meslek erbaplarında geçerli değildir. Dolayısıyla YN ÖKC kullanma zorunluluğu yoktur.
Öte yandan hekimler ile veterinerler, kredi kartıyla tahsilat yaptıkları durumlarda POS cihazı veya kredi kartı okuyucusu bulundurup aktif kullanmalıdır. e-Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM) sistemine geçen mükellefler bu cihazları yalnızca tahsilat amaçlı kullanabilirken cihaz üzerinden yapılan her tahsilat sonrasında mutlaka e-SMM düzenlenmesi de gerekir. İşe yeni başlayan veya sonradan bu yükümlülük kapsamına giren mükellefler, işe başlama veya yükümlülüğün başladığı tarihten itibaren en geç 30 gün içinde POS cihazı edinmek ve kullanmak zorundadır.
Serbest Meslek Erbabı UTTS Zorunluluğu Var mı?
Serbest meslek erbaplarının herhangi bir şirket türünde işletme açmadığı sürece UTTS zorunluluğu yoktur.
Serbest Meslek Erbabı Şahıs Şirketi Açabilir mi?
Şahıs veya başka türlerde işletme açabilirler.
Serbest Meslek Erbabı Tacir midir?
Şirket kurmadıkları müddetçe tacir sıfatı taşımazlar.
E-Dönüştür’de cazip kontör ücretleriyle e-SMM düzenleyebilir, güvenle saklayabilirsiniz.
Portal ve e-SMM mali müşavirlere tamamen ücretsiz!
Kayıt olmak için hemen bize ulaşabilirsiniz!
